نشست قضایی: بررسی ماده ۳۴۱ قانون آئین دادرسی کیفری

برگزار کننده
استان اصفهان/ شهر اصفهان

تاریخ برگزاری
1396/11/25

پرسش:

مطابق ماده 341 ق. آ. د. ک، الف ) آیا مهلت زمان مقرر در ماده و اینکه اقدامات باید قبل از شروع رسیدگی باشد ناظر و شامل اعلام نقص تحقیقات از سوی دادگاه به دادسرا هم می باشد یا خیر؟ ب ) آن قسمت از ماده که بیان می کند (( یا موارد جدیدی پس از پایان تحقیقات کشف شود که مستلزم انجام تحقیق شود )) منظور از پایان تحقیقات کدام تحقیقات است؟ تحقیقاتی که دادسرا اولاً و در راستای وظایف ذاتی خود انجام داده است یا تحقیقاتی که دادسرا پس از اعلام نقص از سوی دادگاه انجام داده است یا تحقیقات خود دادگاه؟ ج ) تا چند مرتبه دادگاه می تواند پرونده را برای رفع نقص به دادسرا اعاده نماید؟

متن نظریه هیئت عالی:

الف و ب - نظر اکثریت قضات محترم دادگستری استان اصفهان، مورد تایید است. ج- تکلیف مقرر در ماده‌ی 341 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، مبنی بر اینکه دادگاه حداکثر ظرف یک ماه پرونده را بررسی و در صورتی که تحقیقات را ناقص بداند یا موارد جدیدی پس از پایان تحقیقات کشف شود که مستلزم انجام تحقیق باشد، با ذکر دقیق موارد، تکمیل تحقیقات را از دادسرای مربوط درخواست یا خود اقدام به تکمیل تحقیقات نماید، ضابطه‌ای است برای نظام‌مند شدن دادرسی که عدم رعایت آن از سوی دادگاه نقض مقررات قانونی محسوب می‌شود، اما در صورت عدم رعایت این مهلت و ارسال پرونده بعد از آن ولو به کرات به دادسرا جهت تکمیل تحقیقات قبلی یا انجام تحقیقاتی که پس از مهلت فوق حادث شده است، به لحاظ اینکه تحقیقات مقدماتی از وظایف ذاتی دادسرا است، دادسرا مکلف به انجام تحقیقات مورد نظر دادگاه است.

نظر اکثریت:

            جواب الف: قانونگذار در ماده یاد شده برای ارتباط بخش دوم با بخش اول از عبارت «هم چنین» استفاده کرده که از نظر نگارشی و موازین تفسیری برای عطف مابعد به ما قبل و تسری حکم ما قبل به ما بعد استفاده می شود. از طرفی دلیلی برای خروج و استثناء اعلام نقایص تحقیق از مهلت یک ماهه و قبل از شروع به رسیدگی وجود ندارد و استثناء این بخش از حکم کلی ماده نیز خلاف موازین تفسیری است.
جواب ب: تحقیق در زمره وظایف و تکالیف دادسرا است و کار دادگاه (به غیر از جرائم درجه هفت و هشت و منافی عفت) رسیدگی است. حال اگر منظور دادگاه از پایان تحقیقات، تحقیقاتی بوده که دادسرا در مقام رفع نقص و تکمیل تحقیقات انجام داده بود باید قانونگذار با توجه به دقتی که در این ماده داشته از عبارت پس از رفع نقص یا تکمیل تحقیقات استفاده کرده نه از عبارت «پس از پایان تحقیقات»، لذا منظور از تحقیقات در این ماده، تحقیقات مقدماتی است که دادسرا اولاً و در راستای وظایف ذاتی خود انجام داده است نه تحقیقاتی که در مقام رفع نقص و تکمیل تحقیقات سابق و یا در مقام تحقیق در خصوص موارد جدیدالکشف انجام داده است.
جواب ج: گرچه در قانون در این خصوص تصریحی و جود ندارد لیکن باتوجه به سیاق نگارش قانون و نگرش در سایر مواد قانونی (ماده 266، 274، 341) که همه ناظر بر یک موضوع ( رفع نقص و تکمیل تحقیقات ) است، دادگاه فقط برای یک بار و آن هم در مهلت یک ماهه مذکور در ماده 341 و قبل از تعیین وقت رسیدگی می تواند جهت رفع نقص و تکمیل تحقیقات قبلی و یا انجام تحقیق در خصوص موارد جدید از دادسرا درخواست نماید. همچنین نمی تواند به دفعات و در هر دفعه موارد جدیدی را به عنوان نقص تحقیقات و یا انجام تحقیق از دادسرا بخواهد. (توضیحاً این موضوع جدای از اعاده پرونده در جهت رفع نقایص قبلی اعلام شده و یا عدم انجام تحقیق در خصوص موارد جدید الکشف بوده) از سوی دیگر مقصود قانونگذار این بوده که دادگاه با حداکثر دقت پرونده را مطالعه و بررسی نماید و موارد نقص واقعی یا انجام تحقیقات جدید ضروری را مشخص نماید تا از اطاله دادرسی و بهانه جویی و رفت و برگشت مکرر پرونده جلوگیری نماید.
        

نظر اقلیت:

            ظرف زمانی مذکور در ماده 341 ناظر به نقص تحقیقات نیست و مربوط به موارد مذکور در قبل از آن است و هیچ ضمانت اجرایی ندارد و دادگاه می تواند پرونده را خارج از مهلت یک ماهه و به دفعات جهت رفع نقص اعاده نماید.
( مواد:341، 342، 274،266 )
        

مستندات قانونی:

ماده 266 قانون آیین دادرسی کیفری ماده 274 قانون آیین دادرسی کیفری ماده 341 قانون آئین دادرسی کیفری ماده 342 قانون آئین دادرسی کیفری

واژگان کلیدی:

ماده 341 قانون آیین دادرسی کیفری تکمیل تحقیات شروع رسیدگی

29 شهریور 1404 26